Bu proje kapsamında web siteleri ve mobil uygulamaların kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi ve kullanıcı odaklı tasarımların sağlanması amacıyla yerli çevrimiçi kullanılabilirlik değerlendirme platformu tasarlanması amaçlanmaktadır. İlk olarak farklı türde web sitesi ve mobil uygulamaların kullanılabilirliğinin uzaktan (çevrimiçi) değerlendirilmesine olanak sağlayan bir uzman karar destek sistemi tasarlanacaktır. İkinci adımda web ve mobil uygulama geliştirmenin tüm süreçlerinde uygulanabilecek biçimsel ve özetleyici kullanılabilirlik değerlendirme yöntemlerini içerecek kullanıcı deneyimi testi tasarlanacaktır. En son adımda ise web ve mobil uygulama geliştiricilerinin kullanıcı testlerini yapabilecekleri ve uzmanların kullanılabilirlik değerlendirmesini destekleyen uzman karar destek sistemini içeren bir çevrimiçi kullanılabilirlik değerlendirme platformu (UXDigi) geliştirilecektir.

Streaming TV olarak da bilinen OTT (over-the-top; akış ile yayın) geleneksel uydu alıcısı sistemlerine ihtiyaç duymadan internet ortamında son kullanıcıya VOD (video-on-demand; isteğe bağlı içerik), film ve dizi içeriklerini doğrudan ulaştırmayı sağlayan abonelik tabanlı video servis modelidir. Netflix, Hulu, Amazon Prime, Disney + en popüler OTT servis sağlayıcıları arasında sayılabilir. Son yıllarda pandemi süreci ile birlikte OTT platformlarının izlenme oranları ve abone sayıları hızla artmıştır. Kullanılabilirlik problemleri, farklı ürün ve sistemlerde olduğu gibi OTT müşterilerinin de kullanıcı memnuniyetini, sadakatini ve kullanıma devam etme niyetini önemli ölçüde etkilemektedir. Bu sebeple, bu çalışma kapsamında OTT platformlarının kullanıcı arayüzlerinin kullanılabilirliğinin döngüsel bir şekilde değerlendirmesine olanak sağlayan bir sistem tasarlanması planlanmaktadır. Bu kapsamda OTT platformları için Apple tvOS Yönergesi ve literatürdeki mevcut kılavuzlardan faydalanılarak bir kullanılabilirlik kılavuzu ve müşteri memnuniyetini ölçümlemek üzere bir ölçek geliştirilecektir. Geliştirilen ölçeğin geçerliliğin test edilmesi için Netflix kullanıcıları ile Netflix platformunun kullanılabilirliğini değerlendirmek üzere iki tane anket çalışması yürütülecektir. Ölçeklerin ölçüm özelliklerinin değerlendirileceği bu aşamada öncelikle faktör yapısını keşfetmek için açıklayıcı faktör analizi (AFA), ardından da ölçek özelliklerini doğrulamak için doğrulayıcı faktör analizi (DFA) uygulanacaktır. Ayrıca kullanılabilirliğin döngüsel bir şekilde değerlendirilmesine olanak sağlayan kullanılabilirlik endeksi YEM ve makine öğrenmesi teknikleri kullanılarak geliştirilecektir. Proje kapsamında geliştirilecek olan kılavuz ve ölçek literatürde OTT platformları kullanıcı arayüzlerine yönelik ilk çalışma olmasının yanı sıra benzer arayüzler içeren pek çok ürünün geliştirme ve denetleme aşamalarında referans olarak kullanılabilecektir. Kullanılabilirlik endeksi ile arayüzlerin zaman içerisindeki değişimine bağlı kullanılabilirlik seviyesindeki değişim izlenebilecektir. Geliştirilen sistem ile kullanılabilirliği en fazla etkileyen faktörler belirlenerek iyileştirme önerilerinde bulunulabilecektir.

Ana hatlarıyla proje üç aşamadan oluşacaktır. İlk aşamada mevcut kullanılabilirlik problemleri farklı kanallardan toplanacak, önceliklendirme ve sezgisel değerlendirme yapılacaktır. Değerlendirilen problemler kriter/alt kriter eşleşmesine tabi tutularak set üstü cihaz ve benzer televizyon arayüzlerine yönelik kriter/alt kriterler belirlenecektir. Bu sayede arayüzlere yönelik bir kullanılabilirlik kılavuzu elde edilecektir. İkinci aşamada kullanıcı davranışlarını gözlemlemek amacıyla kullanıcı testleri gerçekleştirilecektir. Bu testlerde kullanıcı performansları verilen senaryolar doğrultusunda incelenecek, sesli düşünme tekniği ile problemlerin nedenleri saptanacak, kullanıcının yaptığı her aksiyonu kaydedip raporlayan loglama sistemi ile kullanıcıların izledikleri yollar belirlenecektir. Göz takibi yöntemi ile kullanıcının ekranın hangi bölümlerine daha fazla odaklandığı, ifade analizi ile kullanıcıların verilen görevleri gerçekleştirirken neler hissettikleri saptanacaktır. Uygulama sonucunda set üstü cihaz arayüzleri ve benzer televizyon arayüzlerine yönelik, kullanıcı davranışını doğru ve etkin bir şekilde ortaya koyabilecek kullanıcı deneyimi testi prosedürü oluşturulacaktır. Üçüncü aşamada ise set üstü cihaz ve benzer televizyon arayüzlerine yönelik döngüsel bir kullanılabilirlik değerlendirme sistemi geliştirilecektir. Oluşturulacak sistem ile set üstü cihaz ve benzer televizyon arayüzlerinin kullanılabilirlik seviyesi sayısal olarak ölçümlenerek zaman içerisindeki değişimi döngüsel olarak izlenebilecektir.