Konu
13 Ocak 2017 tarihinde İstanbul Zeytinburnu?nda ve 6 Şubat 2019 tarihinde İstanbul Kartal'da bulunan binaların çökmesi mevcut betonarme binaların servis yükleri altında dahi yetersizliğini ortaya koymaktadır. Geçmişte meydana gelen bina göçmelerinin pek çoğuna yetersiz kolon davranışı neden olmuştur. Bu sebeple mevcut yapılardaki yetersiz kolonların deprem yükleri altındaki davranışlarının bilinmesi önem arz etmektedir. Özellikle eski yönetmeliklere göre inşa edilmiş veya tasarımında dikkate alınan değerden daha düşük beton basınç dayanımına sahip ve enine donatının yetersiz olduğu kolonlarda, yüksek eksenel yük oranları söz konusudur. Ülkemizdeki mevcut yapılardaki kolonların, bazı durumlarda uzun süre eksenel yük kapasitelerine oldukça yakın yüklere maruz kaldıkları görülmektedir. Buna rağmen literatürdeki mevcut çalışmaların, deprem yükleri altında bu seviyelerde eksenel yük oranlarını ve düşey yüklerin uzun süreli etkimesini yeterince dikkate almamakta olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle, bu çalışmanın amacı, farklı seviyelerde ve sürekli eksenel yüke maruz standart-altı betonarme kolonların deprem performansının laboratuvar ortamında üretilecek ve mevcut yetersiz kolonları temsil edebilecek tam ölçekli numuneler ile deneysel olarak incelenmesi, davranışın modellenmesi ve kolonların deprem davranışını belirlemek üzere daha önce araştırma ekibince geliştirilmiş ve yön değiştiren tekrarlı yatay yükler altında çalışabilen yazılımın uzun süreli düşey yük etkisini dikkate alacak şekilde güncellenmesidir. Proje kapsamında ülkemizdeki mevcut standart-altı betonarme kolonları temsil edecek şekilde, tam ölçekli, ortalama basınç dayanımı 10 MPa olan beton, S220 düz donatı ve yetersiz enine donatı aralıkları kullanılarak 10 adet kolon numune üretilecektir. Üretilecek 5 adet kolon numunesine, yüksek eksenel yük seviyelerini temsil edecek şekilde 0,40, 0,50, 0,60, 0,70, 0,80 eksenel yük oranları uygulanarak, benzetilmiş deprem yükleri altında performansları incelenecektir. Daha sonra, bu kolonlarla aynı özelliklere sahip diğer 5 betonarme kolon için 0,80 eksenel yük oranında düşey yük üretim tarihinden 90 gün sonra sabit ve sürekli bir şekilde 3, 6, 12, 18, 24 ay sürelerle uygulanacaktır. Bu süreler içerisinde kolon davranışları gözlemlenecek, düşey doğrultuda deformasyonlar ölçülecek ve bu süreler sonunda kolonlar eksenel yüklerle birlikte uygulanacak tekrarlı yön değiştiren yatay yükler altında test edilecektir. Bu çalışma ile kolona etkiyen yüksek eksenel yükün uzun süreli yükleme etkisinin kolonun deprem performansına etkisi literatürde ilk defa araştırılacaktır. Deney sonuçları kullanılarak, yüksek düşey yükler altında kolon kırılganlık eğrilerinin elde edilmesiyle, deprem sonrası hızlı performans değerlendirme yöntemleri geliştirilmesine olanak sağlanacaktır. Elde edilecek deney sonuçları ile ülkemizin güncel, acil ve yaygın problemi olan mevcut yetersiz dayanıma sahip betonarme yapı stoğunun beklenen deprem etkileri altındaki davranışının daha gerçekçi olarak belirlenmesi hedeflenmektedir. Bunun sonucunda bu yapıların deprem öncesinde tahliye, güçlendirme veya yıkılıp yeniden yapılma işlemlerinden en hızlı, güvenli ve ekonomik olanının tespitine katkı sunulması amaçlanmaktadır. Proje yürütücüsünün, ülkemizde bulunan gerçek tam ölçekli standart-altı betonarme binalarda yaptığı çalışmalar ve bu konuda deneyimi dikkate alındığında, proje kapsamındaki kaynakların en doğru şekilde yönetileceği düşünülmektedir.